W naszym kraju zarejestrowanych jest ponad 30 000 fundacji, niosących pomoc w różnych obszarach, w tym m.in. w kulturze, sporcie, edukacji, zdrowiu czy w prawach człowieka. W jaki sposób świadczą one swoje wsparcie? Skąd biorą pieniądze i jakie warunki muszą spełnić, by działać zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem? Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, by dowiedzieć się, na jakich zasadach działają fundacje.

Po co powstają fundacje?

Fundacje tworzone są na ogół przez osoby prywatne lub firmy, chcące rozstrzygnąć jakiś problem lub aktywnie działać na rzecz ważnej sprawy. Taki cel zostaje ściśle określony w ich statucie i to właśnie na niego przeznaczone są środki, otrzymywane od fundatorów i darczyńców.

Dla przykładu Fundacja Wellcome EU Kraków, o której znacznie więcej dowiesz się z proponowanej strony internetowej, zajmuje się niesieniem pomocy ludziom, którzy zostali dotknięci skutkami kryzysów humanitarnych. W ramach takiej pomocy organizowane są różnego rodzaju zbiórki, koncerty i wydarzenia kulturalne, a także wymiany międzynarodowe i działania, mające służyć integracji imigrantów. W Polsce funkcjonuje jednak również wiele innych fundacji pozarządowych, nastawionych, chociażby na pomoc osobom, zmagającym się różnego rodzaju chorobami i niepełnosprawnościami.

W jaki sposób finansowane są fundacje?

W przypadku zdecydowanej większości powoływanych do życia fundacji początkowy kapitał jest mocno ograniczony. Niezbędne środki finansowe pozyskiwane są w późniejszym etapie na różne sposoby. Na ogół pochodzą one jednak z:

• darowizn zarówno od osób fizycznych, jak i prawnych,
• dotacji, których źródłem mogą być np. przedsiębiorstwa czy organizacje o charakterze międzynarodowym,
• działalności gospodarczej, którą fundacje mogą prowadzić, by pozyskiwać środki, mające służyć realizacji celów statutowych,
• zbiórek publicznych.

Organizacje pożytku publicznego mogą również starać się o pozyskanie 1,5% podatku, co może stanowić solidne wsparcie dla ich działalności.

Jak fundacje ustalają swoje cele?

Jak już zostało wspomniane, fundacje działają po to, by realizować wyznaczone sobie cele. Co ważne, taki cel powinien być:

• użyteczny pod względem gospodarczym lub społecznym,
• zgodny z podstawowymi interesami Polski jak np. ochrona zdrowia, oświata czy pomoc społeczna.

Warto podkreślić jednocześnie, że cele fundacji powinny mieć charakter publiczny i służyć określonym celom społecznym, nie zaś pozyskiwaniu dochodów. Sposób ich sformułowania będzie również wpływał na możliwość otrzymania stosownej dotacji czy też skorzystania z możliwości zwolnień podatkowych.

Jakie warunki muszą spełniać fundacje od strony prawnej?

Fundacje działają głównie na podstawie Ustawy o fundacjach. To właśnie w niej określono warunki, które muszą one spełnić, by funkcjonować zgodnie z obowiązującym prawem. To m.in.:

• obowiązek prowadzenia księgowości,
• obowiązek sprawozdawczy,
• obowiązek zgłaszania każdej aktualizacji danych.

Wśród innych dokumentów, z którymi należy dokładnie zapoznać się, analizując działanie fundacji, wymienia się przede wszystkim przepisy prawne obowiązujące wszystkie podmioty i organizacje, jak np. RODO i prawa autorskie, czy też przepisy, specyficzne dla określonego rodzaju działalności, którą ma prowadzić dana fundacja.

W jaki sposób kontrolowane są fundacje?

Nadzór nad fundacjami sprawowany jest przez różne jednostki. Wśród nich należy wymienić m.in. wybranego ministra, starostę czy organy skarbowe. Co ważne, każda fundacja zostaje zobowiązana do tworzenia rocznych sprawozdań, które muszą zostać podane do publicznej wiadomości. W takich dokumentach zawarte są wszystkie informacje o prowadzonych w danym roku działaniach oraz o ich finansowaniu.

Dodatkowym obowiązkiem obarczone są również fundacje, otrzymujące darowiznę o wartości, przekraczającej 15 000 zł od firm lub osób prawnych. Muszą one bowiem zawrzeć taką informację w sprawozdaniu i umieścić ją na swojej witrynie. Obowiązek ten nie dotyczy jednak darowizn, które przekazywane są na ich rzecz przez osoby fizyczne.